|
|
|
|
AVUKAT
|
|
|
PAZARBAŞI HUKUK BÜROSU
|
|
|
||
SANSÜR YÖNETMELİĞİ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 13.6.1966, No : 6/6583
Dayandığı Kanunun Tarihi : -, No :...
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 11.7.1966, No : 12345
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 5, S. 2410
BİRİNCİ KISIM
MAKSAT:
Madde 1 - Bu Yönetmeliğin maksadı, savaş halinde veya sıkıyönetim altına
alınan yerlerde sansüre tabi maddelerle, sansür için gerekli yöntemleri açıkla-
maktır.
KAPSAM:
Madde 2 - Bu Yönetmelik, savaş halinde veya sıkıyönetim altına alınan yer-
lerde, kişilerin her çeşit özel haberleşmeleri ile her türlü yayınları ve sansü-
re tabi diğer maddeleri kapsar.
TANIMLAMALAR:
Madde 3 - Bu Yönetmelikte geçen bazı deyimlerin anlamları aşağıda açıklan-
mıştır.
a. Sansür:
Söz, yazı, resim ve sesle yapılan her türlü yayınların ve haberleşmelerin,
yapılmalarından ve gönderilen her çeşit maddelerin (Mersulelerin) alıcılarına
varmasından önce Devlet tarafından kontrol edilmek üzere alınan emniyet tedbir-
leridir.
b. Basılmış eserler:
Yayınlanmak üzere bası aletleri ile basılan veya her türlü vasıtalarla
çoğaltılan yazılar ve resimler gibi eserlerdir.
c. Süreli yayın:
Gazetelere, haber ajansları yayınlarına ve belli aralıklarla yayınlanan bü-
tün basılmış eserlere denir.
d. Harb alanı:
Harb harekatına doğrudan doğruya sahne olan veya sahne olması muhtemel kara,
deniz ve hava bölgesidir.
e. Harekat alanı:
Harb alanının askeri harekat ve ona ait idare faaliyetleri için gerekli par-
çasıdır.
f. Muhabere alanı:
Muharip birliklerinin fiilen muharebe ettikleri harekat alanının ileri
bölgesidir. Muharip birliklerin harekatı, için lüzumlu araziyi içne alır ve
geriye doğru menzil sahasının ön hududuna kadar uzanır.
İKİNCİ KISIM
Genel esaslar
AMAÇ:
Madde 4 - Sansürün amacı:
a. Kamu düzeni ve güvenini bozan, halkı telaş ve heyecana düşürecek nitelik
taşıyan haberlerin yayılmasını önlemek.
b. Milli Güvenlik bakımından gizli kalması gerekli bilgi ve haberlerin du-
yulmasına ve yayılmasına engel olmak.
c. Milli Güvenlik yönünden faydalı olabilecek bilgileri elde etmek.
SANSÜRÜN KONULMASI VE UYGULANMASI:
Madde 5 - Sansür savaş halinde Başkomutanlıkça, sıkıyönetim halinde, sıkıyö-
netim komutanlığı tarafından konulur ve uygulanır.
SANSÜR HİZMETİ ÖRGÜTÜ:
Madde 6 - Bu Yönetmeliğin uygulanması için gerekli kuruluş ve kadrolar ihti-
yaca göre ilgili bakanlıklar personelinden de faydalanılarak, barıştan itibaren
Genelkurmay Başkanlığı tarafından hazırlanır. Bu kuruluş ve kadrolarda gereken
değişiklikler her zaman yapılabilir.
SANSÜR YERLERİ:
Madde 7 - Sansür ve kontrola bağımlı maddelerin sansür ve kontrolleri; hiz-
mete elverişli, ast üst ve komşu sansür yerleri ile kolaylıkla bağlantı kurabi-
lecek özel bir yerde yapılır. Bu yerlere görevlilerden başkası giremez.
SANSÜRLE GÖREVLİ PERSONEL:
Madde 8 - Sansürle görevli personel; görevleri icabı öğrendikleri gizli bil-
gi ve haberleri saklamakla yükümlüdürler. Ancak; kamu çıkarı bakımından üst
ma-
kama bildirilmesi zorunlu olan bilgi ve haberlerin iletilmelerinde sakınca yok-
tur.
Madde 9 - Sansürle görevli personel tarafından kuşkulu görülerek alıkonulan
sansüre tabii maddeler en yakın tabii makamlara gönderilir.
Madde 10 - Sansürle görevli personel Milli Emniyet Hizmeti Başkanlığı veya
Başmüfettişliklerinin sansürle ilgili işlerdeki isteklerini yerine getirirler.
Madde 11 - Sansür hizmetlerinde görevlendirilecek personel gerektiğinde bu
konuda kısa bir kurstan geçirilir.
Madde 12 - Sansürle görevli personelin tabi bulundukları diğer hususlara
ilgili bölümlerinde ayrıca değinilmiştir.
RESMİ HABERLEŞMELER VE YAYINLAR:
Madde 13 - Devlete ait her türlü haberleşmeler, yayınlar, ilanlar ve rek-
lamlar sansür edilmezler.
Madde 14 - Özel bütçeli daire ve kurumlar, mahalli idareler ve kamu iktisadi
devlet teşekkülleri ve bunlara bağlı kurum ve ortaklıkların yurt içindeki her
çeşit haberleşmeleri, ilan ve reklamları ile basılı yayınları sansüre tabi de-
ğildir.
SANSÜR VE KONTROLA BAĞIMLI MADDELER:
Madde 15 - Aşağıdaki maddeler sansür ve kontrola tabiidir.
a. Posta maddeleri.
(1) Mektuplar.
(2) Posta kartları.
(3) Tebrik kartları.
(4) Her türlü basılı kağıtlar.
(5) Körlere mahsus kabartma baskılar.
(6) Havaleler.
(7) Küçük paketler.
(8) Diğer mektup postası maddeleri.
(9) Ticaret eşyası örnekleri.
(10) Koliler.
b. Özel telgraflar (Telli - Telsiz).
c. Özel telefon konuşmaları (Telli - Telsiz).
d. Diğer haberleşme vasıtaları ile yapılan özel haberleşmeler.
e. Basılmış eserler:
(1) Süreli yayınlar:
a. Gazeteler,
b. Dergiler,
c. Haber ajansı bültenleri V.s.
(2) Kitaplar.
(3) Broşürler.
(4) Her türlü ilanlar ve reklamlar.
(5) Tarifnameler.
(6) Resimler ve fotoğraflar.
(7) Diğer yayın vasıtaları
f. Radyo ve televizyon.
g. Sinema filmleri ve film senaryoları.
h. Tiyatrolar ve her türlü tiyatro eserleri.
i. Plaklar, fonopost maddeleri ve basılmış müzik eserleri.
YOLCULARLA İLGİLİ HÜKÜMLER:
Madde 16 - Harb halinde Türk topraklarına veya harekat alanlarına sıkıyöne-
tim halinde sıkıyönetim belgelerine giren, çıkan veya buralardan gelip giden
yolcular ile uçak, tren, vapur ve diğer her çeşit taşıt aracının personel tara-
fından taşınan, beraberinde bulunan veya bulunmayan (Ayrı bir yerde taşınan)
eş-
yalar arasındaki özel haberleşmeler sansüre tabi tutulabilir. Türkiye'den tran-
sit suretile geçenler yukardaki hükme tabi değildirler.
Madde 17 - Aşağıdaki personel yolcu sansürüne tabi değildir.
a. Görevli olarak yurt dışına gidecek veya yurt dışından dönen senatörler,
milletvekilleri, bakanlar, generaller (Amiraller) ve bakanlık müsteşarları.
b. Görevli olarak yurda gelen ve yurt dışına giden müttefik devletlerin yu-
karıdaki fıkrada anılan seviyedeki personeli (Mütekabiliyet esasına göre)
c. Dışişleri Bakanlığı resmi kuryeleri.
d. Silahlı Kuvvetlerin kurye hizmetinde görevli subaylar.
Madde 18 - Resmen görevlendirilmiş olan kuryeler tarafından yöntemine uygun
olarak götürülen torba, çanta veya diğer resmi haberleşmeler sansür edilmez.
Madde 19 - Türk Silahlı Kuvvetlerinin kontrolü veya işgali altında bulunan
yabancı topraklardaki Türk ve Müttefik Silahlı Kuvvetleri mensupları ile bunlar-
la işbirliği yapan siviller yolcu sansürüne tabi tutulmazlar.
Madde 20 - Bir harekat alanından veya sıkıyönetim bölgesinden ayrılan per-
sonelin beraberinde veya eşyaları arasında bulunan anılar ve buna benzer notlar
gerekirse alıkonularak, bu notlar ve anılar içindeki, bilgiler değerini kaybet-
tikten sonra sahiplerine gönderilirler.
Madde 21 - Gümrük idaresi, resmi kuryelerin götürdükleri resmi haberleşmeler
hariç, normal P.T.T. kanalları dışında yurda girecek veya çıkacak haberleşmeleri
yayınlar ve her türlü maddeleri yoklamaya, sansür edilmek üzere alıkoymaya ve
diğer işlemleri yapmaya yetkilidir.
TÜRKİYE'DEKİ YABANCI DEVLETLER ELÇİLİK VE KONSOLOSLUKLARI:
Madde 22 - Yabancı devletlerin TÜRKİYE'deki elçilik, konsolosluk ve diğer
misyonlarının haberleşmeleri ve radyo cihazlarının kullanılması ile diğer sansü-
re tabi maddeler hakkında yapılacak işlem Bakanlar Kurulu tarafından tesbit
edi-
lecek ilkelere bağlıdır.
Madde 23 - Broşür, kitap vesaire dağıtmak, resim ve film göstermek genel
hükümlere tabidir.
Madde 24 - Diplomatik kuryeler uluslararası kurallara bağımlıdır. Özel mek-
tup vesaire taşımaları yasaktır.
ASKERİ SANSÜR:
Madde 25 - Askeri makamlar tarafından sansür edilmiş bulunan maddeler ayrıca
bir sansüre tabi tutulmazlar.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Sansürün yapılışı
POSTA, TELGRAF VE TELEFON HABERLEŞMELERİNİN SANSÜRÜ:
Madde 26 - Posta maddeleri, telgraf haberleşmeleri ve telefon konuşmala-
rının sansürü
Genel:
(1) Sansür görevi, haberleşmeler ve gönderilen her çeşit maddelerin gecikme-
sini gerektirmiyecek şekilde yapılır. Hiç bir haberleşme ve gönderilen posta
maddesi sansür yönetmeliğini, sansür yönergelerini ve sansürle ilgili emirleri
bozmadıkça veya emniyet düşüncesile üst makamlarca emir verilmedikçe 48 saatten
fazla bekletilemez.
(2) Sasürle görevli olanlar bu görevi yaparlarken mevcut PTT nizamlarına
uymak zorundadırlar.
(3) Sansürle görevli personel tetkik ettikleri haberleşme maddelerinin için-
de yazılı olan hususları açığa vuramazlar.
(4) Türk uyrukluların yurtiçi haberleşmeleri Türkçe yapılır. Yurtdışı haber-
leşmeler Başkomutanlık veya sıkıyönetim komutanlığınca izin verilen yabancı
dil-
lerle yapılır. Düşman harb esirleri ile enterneleri özel haberleşmelerini kendi
ana dilleriyle yapabilirler.
(5) Özel haberleşmelerde yer alması sakıncalı veya yasak olan haber ve konu-
lar yetkili makamlarca halka duyurulurlar.
(6) Yurtiçi ve yurtdışına gönderilmek üzere PTT. işyerlerine tevdi edilecek
her türlü özel mektup ve tebrik kartlarının zarfları açık, diğer posta maddeleri
ise içleri kolayca kontrol edilebilecek şekilde ambalajlanmış olarak verilirler.
(7) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin haberleşmeleri 4 Haziran 1336
gün ve 19 sayılı Heyeti Umumiye Kararına göre, aralarından seçilecek üç üye
ta-
rafından sansür edilir ve sansür edildiği işaret edilir. Millet vekilleri ve
senatörlere gönderilecek posta maddeleri ve fotoğraflar genel hükümlere bağımlı
tutulurlar.
(8) Şifre ve stenografi gibi hususlar özel haberleşmelerde kullanılmaz. Şif-
reli kelimeler veya cümlelerle bir anlam verilemiyecek yazılar remiz ve işaret-
ler bulunmaz.
(9) Sansüre tabi bölge içinde sansür ögütü bulunmıyan bir PTT. işyerine
verilecek posta maddeleri yalnız PTT. yi ilgilendiren kontrol yapıldıktan sonra
kabul edilerek sansür örgütü bulunan en yakın PTT. işyerine gönderilir. Bu mad-
delerin sansür işleri burada yapılır.
(10) Sansüre tabi olmayan bir bölgedeki PTT işyerinden sansüre tabi bölge-
ler gönderilen posta maddelerinin sansürü, sansür örgütü bulunan PTT. işyerle-
rinde yapılır. (Bu yerler muharebe trafiğine göre sansür örgütü ve PTT. Genel
Müdürlüğünce tesbit edilir.)
(11) Sansüre tabi olmayan bölgedeki bir PTT. işyerinden sansüre tabi olma-
yan diğer bir yere gönderilecek maddeler sansür edilmez.
(12) Savaş halinde ve hasım durumdaki memleketlerle haberleşmelerin kesilme-
sinde sansüre tabi olan veya olmayan bölgelerdeki PTT, işyerlerine gelen madde-
ler
(a) (9) ve (10) uncu bentlere göre kabul ve sansür edildikten sonra gönderi-
lirler.
(b) Yurt dışından gelen her türlü maddeler de sansür işlemleri tamamlandık-
tan sonra yerlerine gönderilirler.
(c) Yurt dışına gönderilecek ve yurt dışından gelecek her türlü haberleşme
ve posta maddelerinin sansürü gerekli görülen haller de tesbit edilecek sansür
merkezlerinde yapılır.
(13) Sıkıyönetim bölgeleri içinden TÜRKİYE dışına sevkedilecek maddeler san-
süre tabi tutulabilir.
(14) Sansüre tabi bölgedeki PTT. işyerlerine verilecek küçük paketler koli-
ler ve ticaret eşyası örnekleri sansür memurları (Varsa) tarafından posta, me-
murları ile birlikte göndericilerinin önünde muayene edilir. Bunlardan gönderil-
melerinde sakıncalı olmayanlar ambalajları ve yollama kağıtları sansür mühürü
ile mühürlenerek posta memurları tarafından teslim alınırlar.
(15) Sansür görevlilerince alıkonulan haberleşme ve posta maddeleri PTT. iş-
yerlerinde geri verilemez. Bunların kayıtlarının kapatılması için ilgililere
yazılı bilgi verilir.
(16) Bütün posta maddelerinin zarf ve ambalajlarında gönderici adresi bulu-
nacaktır.
(17) Mektup ve telgraflarda ticari kod kullanılmaz.
(18) Deniz taşıt telsizleri ve demiryolu istasyonlarının muhabere vasıtaları
ile yapılacak özel haberleşmeler PTT. işyerleri hükümlerine tabidir.
(19) Lüzum görülen kimselerin haberleşmeleri ile diğer posta maddeleri Milli
Emniyet Hizmeti Başkanlığının istekleri üzerine ayrıca özel bir işleme de tabi
tutulabilir.
(20) Sansür merkezleri tarafından mektuplar kapatılırken posta pulunun tama-
men kapatılmamasına adreslerin okunmaz hale gelmemesine, içindekilerin kaybolma-
masına veya karışmamasına özel bir dikkat gösterilir. Ayrıca sansürden geçtikten
sonra mektup veya pakate hissettirilmeden konulabilecek materyale mani olmak
için gerekli tedbirler alınır. Açılan bir mektup bu maksatla hazırlanmış ve
res-
men kabul edilmiş etiketle tekrar kapatılır.
(21) P.T.T. işyerlerine gelen ve üzerinde sansür edildiğine dair kayıt bulu-
nan haberleşme ve diğer posta maddeleri aksi emredilmedikçe ayrıca sansüre ba-
ğımlı tutulmaz.
(22) Sansür, P.T.T. binalarında veya bunların yakınında 7 nci maddede yazılı
koşulları haiz özel yerlerde yapılır.
b. Mektuplar:
(1) Mektupların yazılış ve zarfların kullanılış yönetimi:
(a) Mektuplar iki sayfadan fazla olamaz.
(b) Bir sayfanın ölçüleri en çok (21x30) santimetredir.
(c) Her sayfada 25 satırdan fazla yazılı bulunmaz.
(d) Yazılar kağıdın yalnız bir yüzüne yazılır.
(e) Mektuplar açık okunaklı bir şekilde yazılacak ve imzalı olacaktır.
(f) Astarlı zarf kullanılmıyacaktır.
(g) Yabancı dil ile yazılan mektupların zarfının üst kenarı ortasına hangi
yabancı dil ile yazıldığı gönderici tarafından yazılacaktır.
(2) Gazete, dergi ve ajans muhabir veya yazarlarının gazetelerine dergileri-
ne ve ajanslarına haber, makale v.s. nitelikte gönderecekleri mektuplarda sayfa
sayısı sınırlandırılmaz.
(3) Özel haberleşmelerdeki sansür yönetmelik yönerge ve emirlerine aykırı
görülen yazılar mektubun aslını bozmaksızın okunmayacak tarzda iptal edilir
veya
kesilip çıkarılır.
(4) Mektup bütünü ile, sansür yönetmelik yönerge ve emirlerine aykırı nite-
likte ise yok edilir.
(5) Mektup sahibinin yazıları suç teşkil eder nitelikte görülürse mektup yok
edilmiyerek bir delil olarak saklanır. Mektup sahibi hakkında resmen soruşturma-
ya lüzum hasıl olursa sansürce yapılan işlerden sahibi haberdar edilmez.
(6) Mektuplar içinde bulunan fotoğraflarda gizli bir bilgi veya materyal bu-
lunup bulunmadığı kontrol edilir ve sakıncalı olmıyan fotoğrafların arkası dam-
galanır.
(7) Mektup içinde bulunan her nevi ödeme emirleri çekler ve diğer kıymetli
kağıtların kaydı P.T.T. idaresi tarafından yapılır. İçinde kıymetli kağıt bulu-
nan mektupların sansür edilmeleri ve kıymetli kağıtların tekrar zarflanması
P.T.T memurlarının önünde yapılır.
c. Posta kartları:
Posta kartları mektuplar gibi sansür edilirler. Resimli kartpostallar ayrıca
fotoğrafların sansüründeki hükümlere de bağımlıdır.
d. Tebrik kartları:
Posta kartları gibi işlem görürler.
e. Her çeşit basılı kağıtlar:
(1) Her çeşit basılı kağıtların sansürü; Basın sansür kurullarınca yapılır.
(2) Bunlar P.T.T. işyerlerine verildiğinde sansür kurullarınca içlerinde
herhangi bir haberleşme vasıtasının bulunup bulunmadığı veya doğrudan doğruya
üzerlerine bu mahiyette yazı resim ve işaret konulup konulmadığı yönünden kont-
rol edilir.
f. Körlere mahsus kabartma baskılar:
(1) Bunların uzman personel tarafından kontrolleri yapıldıktan sonra gönde-
rilmelerinde sakınca olmayanlar adreslerine yollanır.
(2) Bunların kontrolünde ayrıca basılı kağıtlara yapılan işlemde uygulanır.
g. Havaleler:
Mektuplar gibi işleme tabi tutulurlar.
h. Koliler ve küçük paketler:
Posta paketleri kontrol edildikten sonra gönderme kağıdına paketin içindeki-
leri gösterir bir liste eklenir.
i. Ticaret eşyası örnekleri:
Posta paketleri gibi kontrol edilir.
j. Telgraflar (Telli ve telsiz):
(1) Telgraflar adres hariç otuz kelimeyi geçmez. Basın ve ajans muhabirleri-
nin gazete, dergi ve ajanslarına haber mahiyetinde çekecekleri telgraflar bu
kayda tabii değildir.
(2) Açık ve seçik olmıyan ve başka anlamlara gelebilecek kelimeleri kapsayan
veya kuşkulu anlam taşıdıklarından dolayı bir kısmı veya tamamı çıkarılmış olan
telgraflar çekilmez.
(3) Telgrafları gönderenlerden PTT. işyerlerince kimlik ve oturma yerlerini
bildiren bir belge istenebilir.
(4) Telgraflarda gönderen metin dışında olarak oturma veya iş adreslerini
yazmak zorundadır.
(5) Yurtdışı telgraf haberleşmelerinin hangi PTT. işyerlerinden geçmesi ge-
rektiği Ulaştırma bakanlığı (PTT Genel Müdürlüğü) ile Genelkurmay Başkanlığı
(İstihbarat Başkanlığı) tarafından ortaklaşa saptanır.
k. Telefon (Telli, telsiz):
(1) Sansür hükümlerinin geçerli bulunduğu bir bölgede telefon konuşmalarında
izin verilmişse bütün muhaberat gerekli görülen şekilde sansüre tabi tutulur.
(2) Şehirlerarası konuşmalar Türkçeden başka dille yapılamaz.
(3) Şehirlerarası ve uluslararası telefon konuşmaları yapacak kimseler kim-
seler kimliklerini tevsike zorunludurlar. Aksi takdirde telefon konuşmasına
izin
verilemez. Konut,ticarethane otel ve yazıhaneler ve benzeri yerlerden yapılacak
telefon konuşmalarından abone sahipleri sorumludur. Bunlar telefon konuşması
ya-
panı bildirmekle yükümlüdürler.
(4) Yukarıdaki isteklere uymıyanlarla açık konuşmıyan kapalı ve imalı keli-
meler kullananların konuşmaları derhal kesilir, başladıktan sonra kesilen konuş-
malardan 3 dakikaya kadar olanlardan 3 dakika,fazlası için beher dakika başına
ücret alınır.
(5) Gereği halinde şehirlerarası telefon konuşmaları yasaklandığı takdirde
gazete ve ajans muhabirlerinin sansür kurulunca izin verilen telefon konuşması-
na ait yazılı haber metinleri PTT işyerlerince alıcılarına ulaştırılır.
1. Diğer haberleşme vasıtalarının sansürü :
Bu Yönetmelikte adı geçmeyen diğer bütün haberleşme vasıtaları ilgili sansür
kurulları tarafından sansüre tabi tutulurlar.
BASILMIŞ ESERLERİN SANSÜRÜ :
Madde 27 - Basılmış eserlerin sansürü :
a) Genel :
(1) Bütün süreli ve süresiz basılmış eserler basılmadan evvel sansür edilir-
ler.
(2) Yabancı ülkelerden gelen bütün basılmış eserler sansüre tabidirler.
(3) Basımevleri sansür kurulu tarafından izin verilmeyen hiç bir yazı kitap,
broşür,bülten gazete,dergi ve resmi basamazlar.
(4) Sansür tarafından yayımına izin verilmiyen maddelerin yayınlanması ya-
saktır.
(5) İlmi ve edebi hüviyetten yoksun ve her çeşit zararlı cereyanların sözcü-
lüğünü yapan ve yurt bütünlüğünü parçalamayı hedef tutan basılı eserlerin yurda
sokulmasına veya yayınlanmasına izin verilmez.
b. Süreli yayınlar :
(1) Sansüre tabi ve yayınlanması sakıncalı görülen haberlerin ne gibi ha-
berler ve konular olduğu tesbit edilerek duyurulur. Genel olarak aşağıdaki ha-
berlerin yayınlanması yasaktır:
(a) Düşmana faydalı olabilecek bilgi ve askeri haberler.
(b) Türkiye'nin ve müttefiklerinin savaş kudretlerini zayıf düşürecek veya
kıracak haber ve yazılar.
(c) Türk halkının ve askeri kuvvetlerinin veyahut müttefiklerinin moralle-
rine zarar veren haber ve yazılar.
(d) Türkiye'nin veya müttefiklerinin tarafsız memleketlerdeki menfaatlerine
zarar veren haber ve yazılar.
(e) İfade ve taşıdığı anlam itibariyle yanlış olan haber ve yazılar.
(2) Ajans bültenleri sansürden geçmedikçe basına ve radyoya verilemez.
(3) Türk halkını,Silahlı Kuvvetlerimizin harekatı hakkında aydınlatmak ba-
kımından,basın ve radyo ve televizyon muhabirleri ile yorumcularının harekat
alanlarında bulunmalarına ancak Genelkurmay Başkanlığınca izin verilebilir.
Bun-
ların yazacakları yazı ve çekecekleri fotoğraf ve filmler sansür edilmeden ya-
yınlanamaz.
(4) Harb muhabirlerinin yetkili askeri makamlarca tasdikli olmıyan haberle-
ri gazetelerde ve dergilerde neşredilemez. Bu gibi haberler PTT işyerleri tara-
fından kabul edilmez.
(5) Reklam ve ilanlarda gazete ve dergi sorumluları tarafından ilanı ve rek-
lamı verenlerin kimlikleri tesbit edilerek gerektiğinde yetkili makamlara veri-
lir.
(6) Her türlü ilan ve reklamlar toplu olarak bir arada yayınlanır.Yurt dışı-
na gönderilecek gazete ve dergiler ilan ve reklam sayfaları çıkarıldıktan sonra
postaya verilir.
(7) İzin verilmedikçe gazetelerin mükerrer baskıları yapılamaz.
(8) Zorlayıcı sebepler olmadıkça sansür başarılan olağanüstü hizmetleri ve
gösterilen kahramanlıkları gizliyecek tarzda uygulanmaz.
(9) Sansür hizmeti; haberleri emniyet yönünden inceleyerek emniyeti bozmıya-
cak haberlerin süratle halka duyurulmasını sağlar. Düşmana yardımı dokunacak
ha-
berlerin açıklanmasını önleyecek şekilde uygulanır.
(10) Sansür hizmeti haberleri en kısa zamanda kontrol ederek halka azami ha-
ber verme prensibine göre idare edilir.
(11) Bütün haberler teslim sırasına göre incelenerek sansür edilir.
(12) Bir muhabir tarafından verilen bir haberin diğer muhabirler tarafından
öğrenilmesini önlemek için her türlü tedbirler alınır.
(13) Dış haberler ve yabancı basından yapılacak aktarmalarda sansüre bağımlı
tutulur.
(14) Sansürle görevli personel,yayınlanacak haber ve yazıları olayların vu-
kua geldiği zaman ile yayını arasında geçecek zamanı gözönünde bulundurarak
san-
sür için geçecek zamanı asgari hadde indirmek için gereken gayreti gösterecek-
lerdir.
c. Kitaplar :
(1) Sansür kurullarınca izin verilmedikçe hiç bir kitap yayınlanamaz.
(2) Kitap yazarı ve çeviricileri yayınlıyacakları eseri bulundukları bölge-
deki sansür kuruluna incelemek için verirler. Verilecek nüsha sayısı mahalli
sansür kurulunca tesbit ve ilan edilir.
(3) Sansür kurulları inceleme işini müracaat sırasına göre yaparlar.
(4) Sansür kurullarınca sakıncalı görülen kısımlar çıkarıdıktan sonra ki-
tabın yayınlanmasına izin verilebilir.
(5) Her çeşit okullara ders kitabı ve yardımcı kitap olarak yayınlanmak is-
tenilen kitaplar aksi emredilmedikçe sansür kurullarından geçirilemez.Bunların
tetkik ve kontrolu mevcut mevzuata göre ilgililerce yapılır.
d. Broşürler :
Kitaplar gibi sansür edilir.
e. İlanlar ve reklamlar :
Muhtevası bakımından anlamlı görülen ilan ve reklamların yayımına izin ve-
rilmez.
f. Tarifnameler:
Kitaplar gibi sansür edilir.
g. Resimler ve fotoğraflar:
(1) Kişilere ait fotoğraflar sansür yönetmelik yönerge ve emirlerini bozup
bozmadıkları yönünden sansüre tabi tutulurlar.
(2) Resmi olmıyan veya özel haberleşmeler arasında bulunan fotoğraf malzeme-
leri sansüre tabidir.
(3) Özel haberleşmeler arasında bulunan resmi fotoğraflar sansüre tabidir.
(4) Foto muhabirlerinin çekecekleri fotoğraflar yetkili sansür kurullarınca
sansür edildikten sonra basına verilebilir.
(5) Gazete ve dergilerde yayınlanmasına izin verilenlerin dışında siyasi ve
askeri konulara ait fotoğraflar sansürden geçmedikçe gösterilemez veya sergile-
nemez.
(6) Neşriyatta kullanılacak fotoğraflar basın sansürüne tabidir. Gerekli iş-
lem için Basın Sansür Kuruluna gönderilir.
(7) Özel haberleşmelerde bahis konusu edilmesi veya basında yayınlanması ya-
sak olan haberler ve bilgiler hakkındaki hükümler resmi olmıyan fotoğrafçıların
çekecekleri fotoğrafları da içine alır.
(8) Resmi olmıyan fotoğrafçıların çektikleri fotoğrafların negatiflerinin
banyo ve baskısı sansür makamlarının gösterecekleri yerlerde yapılır ve sonra
sansür edilir.
(9) Fotoğraf malzemeleri imkan nispetinde çekildikleri bölge içinde banyo
edilerek sansüre tabi tutulacaktır. Gerekirse banyo esnasında sansür kurulundan
bir personel hazır bulundurulabilir.
(10) Banyo edilecek tesislerin bulunmadığı bir bölgede fotoğraf makinaları
ile dolaşmak ve fotoğraf çekmek yasaklanabilir.
(11) Mahallinde banyosu yapılmıyan fotoğraf malzemeleri bir zarf içine konu-
larak resmi kanallardan banyo ve sansür edilmek ve gereği yapılmak üzere bir
üst
makama gönderilir.
(12) Çekilmiş fakat banyo edilmemiş filmler hiç bir surette sansür damgası
ile damgalanmaz.
(13) Makaraya sarılı bir filmin çekilmemiş olduğuna kanaat getirilirse san-
süre bağımlı tutulmaz.
(14) Sansür kurulu tarafından yayınlanmasına izin verilmiyen fotoğraf nega-
tifleri ile basılmış fotoğraflar tesbit edilecek ilkeler içinde kullanılır veya
muhafaza edilir veyahutta yok edilirler.
(15) Yasak edilmiş veya tahdit edilmiş mıntakalara fotoğraf makinaları ile
girilemez. Bu gibi yerlerde ancak müsaade ile fotoğraf makinası taşınabilir.
h. Diğer yayın vasıtaları:
Bu yönetmelikte adı geçmiyen diğer yayın vasıtaları,ilgili sansür kurulları
tarafından sansüre tabi tutulurlar.
RADYO VE TELEVİZYON YAYIMLARININ SANSÜRÜ :
Madde 28 - Radyo ve televizyon yayınlarının kontrolü:
a. Radyo ve televizyon yayınları milli güvenliğin açıkça gerekli kıldığı
hallerde menedilebilir.
b. T.R.T. Kurumu sıkıyönetim veya savaş halinde yapacağı yayınlar ve verece-
ği haberlerle ilgili olarak sıkıyönetim komutanlığı veya Başkomutanlıkla (Genel-
kurmay Başkanlığı) kısa dalga yayınlar ve dış politika ile ilgili haber ve yo-
rumlarda da Dışişleri Bakanlığı ile devamlı işbirliği yapar.
c. Zararlı etki yapacak, düşman propagandasına alet olacak haberler radyo-
lardan dinlenerek yayınlanamaz. Bu gibi haberler bilvasıta da nakledilemez.
d. Gerektiğinde yabancı radyo yayınlarının dinlenmesi tamamen veya belirli
istasyonlara inhisar etmek üzere men olunabilir.
SİNEMA FİLMLERİ VE FİLM SENARYOLARININ SANSÜRÜ :
Madde 29 - Sinema filmleri ve film senaryolarının sansürü :
a. Yurt içinde çekilecek her çeşit filmler ve film senaryoları sansüre tabi-
dir.
b. Yurt dışından gelecek her çeşit sinema filmleri sansüre tabidir.
c. Yabancı Devlet elçilik ve konsoluklarında ve kültür merkezlerinde sansür-
den geçmemiş filmler halka gösterilmez.
d. Filmlerin ve film senaryolarının sansürü kendi özel tüzüğüne göre yapı-
lır.
TİYATRO VE TİYATRO ESERLERİNİN SANSÜRÜ :
Madde 30 - Hiç bir tiyatro eseri sansürden geçmedikçe temsil edilemez.
PLAKLAR VE FONOPOST MADDELERİNİN SANSÜRÜ:
Madde 31 - Gramofon plakları, fonapost maddeleri ve basılmış müzik eserleri-
nin sansürü:
a. Her çeşit basılı müzik eserleri sansüre tabidir.
b. Yerli ve yabancı her çeşit gramofon plakları ile fonopost maddeleri san-
süre bağımlıdır. Bunların ancak sansürden geçtikten sonra satışlarına izin veri-
lir.
c. Fonopost maddelerinden kuşkulu görülenler, diğer kuşkulu posta maddeleri
hakkındaki esaslara bağımlıdır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
RAPORLAR:
Madde 32 - Her sansür merkezi en az ayda bir defa; personel ve gereç durumu-
nu sansüre tabi tutulduğu maddeleri ve kontrolun derecesi hakkında hazırlayacağı
raporu bir üst makama verir.
ASKERİ SANSÜR YÖNERGESİ:
Madde 33 - Sansür hizmeti bu Yönetmeliğe ve Genelkurmay Başkanlığınca yayın-
lanacak ASKERİ SANSÜR YÖNERGESİ'ne göre yürütülür. Bu Yönetmelikte tersine yar-
gı olmadıkça ASKERİ SANSÜR YÖNERGESİ ile birlikte uygulanır. Sansüre bağımlı
bölgenin özelliği gözönünde bulundurularak sıkıyönetim komutanlığı ve kuvvet
ko-
mutanlıkları tarafından ek yönerge ve emirler verilebilir. Bunların birer kopye-
si Genelkurmay Başkanlığına gönderilir.
Madde 34 - Aşağıdaki konular ASKERİ SANSÜR YÖNERGESİ'ne göre sansür edilir-
ler.
a. Silahlı Kuvvetler mensupları ile silahlı kuvvetler yanında çalıştırılan
veya silahlı kuvvetlere refakat eden sivil personelin özel haberleşmeleri.
b. Türk Silahlı Kuvvetleri elinde bulunan düşman harb esirleri ile enterne
edilmiş sivillerin özel haberleşmeleri.
c. Türk Silahlı Kuvvetlerinin kontrolü veya işgali altında bulunan yabancı
topraklardaki sivillerin özel haberleşmeleri.
d. Silahlı Kuvvetlerde bulunan, hizmet veya refakat eden personel tarafından
hazırlanarak halka açıklanacak olan yazılar ve haberler.
Madde 35 - Aşağıdaki konularla ilgili teferruat ve gerekli açıklamalar
ASKERİ SANSÜR YÖNERGESİ'nde belirtilir.
a. Mektupların yoklanması ve sansür yönetmelik, yönerge ve emirlerine aykırı
bir mektuba yapılacak işlem.
b. Düşman memleketlerinde veya düşman işgali altındaki topraklarda bulunan
Türk harb esirlerine gönderilecek mektupların yazılış tarzı.
c. Posta paketlerinin yoklanması usulü.
d. Telgrafların yazılış tarzı ve yoklanması.
e. Basın sansürü ile ilgili diğer hususlar.
f. Fotoğrafların sansürü ile ilgili teferruat.
g. Yolcu sansürü ile ilgili diğer konular.
h. Sansür hizmetinde kullanılacak formlar, damgalar ve raporlar.
SANSÜRLE İLGİLİ YÖNETMELİK, YÖNERGE VE EMİRLERE AYKIRI DAVRANANLAR:
Madde 36 - Sansür Yönetmeliğini ve sansürle ilgili yönerge ve emirleri orta-
dan kaldıranlar veya bozanlar veyahut uymayanlar ile bunlara yardım edenler
hak-
kında cezai takibat yapılır.
SORUMLULUK:
Madde 37 - Bu Yönetmeliğin uygulanmasından sansür hizmeti örgütünde görevli
bütün personel sorumludur.
TEKLİFLER:
Madde 38 - Bu Yönetmelikte kendiliğinden değişiklik yapılamaz. Uygulama ve
denemelerden doğacak düşüncelerle, bu konudaki diğer düşünce ve teklifler mer-
teber yolu ile Genelkurmay Başkanlığına bildirilir.
KALDIRILAN HÜKÜMLER:
Madde 39 - 16/7/1953 tarihli ve 4/1080 sayılı Bakanlar Kurulu Karanamesiyle
yürürlüğe konulan Sansür Talimatnamesi ile bu konuda evvelce yayınlanan yönetme-
lik ve talimatlar yürürlükten kaldırılmıştır. Bunlar yok edilir.
Yürürlüğe girme:
Madde 40 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YÜRÜTME:
Madde 41 - Bu Yönetmeliği Bakanlar Kurulu yürütür. Savaş halinin veya sıkı-
yönetimin sona ermesi ile veya Başkomutanlık ve sıkıyönetim komutanlığının emir-
leri ile uygulanması durdurulabilir.
|
|
AVUKAT
|
|
|
|
PAZARBAŞI HUKUK BÜROSU
|
|
|
|
||
