|
|
|
|
AVUKAT
|
|
|
PAZARBAŞI HUKUK BÜROSU
|
|
|
||
MENKUL KIYMETLER BORSALARININ KURULUŞ VE
ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 2.10.1984, No: 84/8581
Dayandığı Kanunun Tarihi : 3.10.1983, No: K.H.K. 91
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 6.10.1984, No: 18537
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 24, S. 2304
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
I) Amaç ve İlkeler :
1) Amaç :
Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, menkul kıymetlerin güven ve istikrar içinde
işlem görmesi için, Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında 91 Sayılı Kanun Hükmünde
Kararname uyarınca borsaların açık, düzenli ve dürüst çalışmasını sağlamak üze-
re, kuruluş, yönetim, çalışma ve denetlenme esaslarını düzenlemek suretiyle ser-
maye piyasasının ekonomik gelişmede etkin bir rol oynamasını sağlamaktır.
2) Şumul ve Uygulama Esasları:
Madde 2 - Bu Yönetmelik, Türkiye'de faaliyette bulunan menkul kıymetler bor-
salarının, kuruluş, yönetim, çalışma ve denetlenme esaslarını düzenler.
Bu Yönetmelik hükümlerini yorumlamaya, Yönetmelikte yer alamayan ya da açık-
lık bulunmayan konularda genel hükümleri de gözönünde bulundurarak karar verme-
ye, uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye Sermaye Piyasası Kurulu yetkilidir.
3) Kısaltmalar:
Madde 3 - Bu Yönetmelikte geçen kısaltmaların anlamları aşağıda gösterilmiş-
tir:
a) KHK: 91 sayılı Kanun Hükmünde Kararname,
b) Bakanlık: Sermaye Piyasası Kurulu'nun ilgili olduğu Bakanlık,
c) Bakan: Sermaye Piyasası Kurulu'nun ilgili olduğu Bakan,
d) SPK: Sermaye Piyasası Kurulu,
e) Borsa: Menkul Kıymetler Borsası.
4) Tanım:
Madde 4 - Borsalar, bu Yönetmeliğe göre borsada işlem görmesi kabul edilen
menkul kıymetlerin, alım satımının KHK'de yazılı esaslar dairesinde, belli kai-
delere göre düzen içinde yapılmasını sağlayan, teşekkül eden fiyatların ilanına
yetkili, tüzel kişiliği haiz kamu kurumlarıdır.
II) Kuruluş ve Yardım :
1) Borsaların Kuruluşu :
Madde 5 - Borsalar, SPK'nın teklifi üzerine Bakanlığın izni ile kurulur.
2) Kamu Kuruluşlarının Yardımı:
Madde 6 - Kamu idare ve müesseselerinin amir ve memurları ile güvenlik gö-
revlileri, borsa başkanının ve borsanın diğer yetkililerinin istediği konularda
gerekli yardımı sağlarlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Borsa Üyeleri ve Organları
I) Borsa Üyeleri:
1) Borsaya Üye Olabilecekler:
Madde 7 - Aşağıdaki nitelik ve şartları taşıyan gerçek ve tüzel kişiler bor-
saya üye olabilirler:
a) Borsada işlem yapmak üzere SPK'dan izin almış olan yatırım ve kalkınma
bankaları,
b) Bankalar Kanunu'na göre Türkiye'de faaliyette bulunan bankalardan, borsa-
da işlem yapmak üzere SPK'dan izin almış bulunanlar,
c) 2499 sayılı Kanuna göre SPK'dan "borsa bankerliği belgesi" almış olan
aracı kurumlar,
d) Münhasıran borsada işlem yapmak üzere, 8 inci maddede sayılan nitelikleri
taşıyan, bu işe tahsis ettiği fon SPK'ca belirlenen miktardan az olmayan gerçek
kişilerden borsa yönetim kurulunun teklifi üzerine SPK'nın onayı ile üyeliğe ka-
bul edilen borsa komisyoncuları.
Borsa üyeleri, borsaların bulunduğu yerlerde idare merkezleri veya şubeleri
bulunmak kaydıyla birden fazla borsaya üye olabilirler.
SPK, borsa üyelerinin sayısını taplam olarak veya gruplar itibariyle sınır-
landırabilir.
2) Borsa Komisyoncusu Üyelerin Nitelikleri :
Madde 8 - Borsa komisyoncularında aşağıdaki nitelikler aranır:
a) II nci maddede üye temsilcileri ve yardımcıları için öngörülen nitelik-
leri taşımak,
b) En az lise mezunu olmak,
c) Borsa eksperi veya üye temsilcisi veya yardımcısı sıfatıyla borsada en az
üç yıl çalışmış olmak.
3) Borsa Üyelerinin Yetki ve Yükümlülükleri:
Madde 9 - Borsa Üyeleri;
a) Bu Yönetmelikte belirlenen esaslar dahilinde borsada, başkası nam ve he-
sabına veya başkası hesabına kendi namına yahut kendi nam ve hesabına alım satım
yapabilirler,
b) İyi niyet kurallarına göre davranmak, mevzuata, borsa düzen ve disiplini-
ne uygun hareket etmek zorundadırlar,
c) Müşterilerinin verecekleri alım ve satım emirlerini, kısmen veya tama-
men kabul etmeme hakkına sahiptirler; ancak, nedenini açıklamak zorunluğu ol-
maksızın bu durumu, müşterilerine veya onların temsilcilerine hemen bildirmekle
yükümlüdürler,
d) Tarife dışı komisyon (kurtaj) alamaz veya teklif edemezler,
e) Menkul kıymetlerin teslimi ve bedellerinin ödenmesi de dahil olmak üze-
re borsada yaptıkları işlemlerin tümünden sorumludurlar.
f) Yardımcılarının ve diğer çalışanlarının görevleri çerçevesinde yaptıkları
işlerden de sorumludurlar.
Yapılacak sözleşmelere konulacak hükümlerle üyelerin sorumlulukları kaldı-
rılamaz.
4) Üyelerin Temsili:
Madde 10 - Üyeler temsil yetkisini muhtevi belgenin bir örneğini vererek,
kendilerini borsada temsil edecek olanları borsaya bildirirler.
Borsa üyeleri veya temsilcileri, yanlarında, azami sınırı borsa yönetim ku-
rulunca belirlenecek sayıda yardımcı ile ihtiyaca göre hizmetli bulundurabilir-
ler.
5) Üye Temsilci ve Yardımcılarının Nitelikleri:
Madde 11 - Borsa üyelerinin temsilci ve yardımcılarının;
a) T.C. Vatandaşı olması,
b) En az 25 yaşını bitirmiş bulunması,
c) Hacir altına alınmış veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması,
d) Şeref ve haysiyet kırıcı bir suçtan mahkum olmamış veya iflas etmemiş ol-
ması,
e) İlgili borsa yönetmeliklerinde belirlenecek tecrübe, bilgi, ahlak ve di-
ğer niteliklere sahip olması,
gerekir.
Borsa yönetim kurulu, yardımcılar için sınav veya mülakat şartı koyabilir.
Üye temsilci ve yardımcıları,mevzuatla müsaade edilmiş hususlar dışında baş-
ka meslek ve ticaretle uğraşamazlar.
6) Teminat :
Madde 12 - Borsa üyeleri, borsa işlemleri dolayısıyla müşterilerine ve bor-
saya verebilecekleri zararlara karşılık olmak üzere T.C. Merkez Bankası'na veya
bu Bankanın şubesinin bulunmadığı yerlerde muhabiri olan bir kamu bankasına,
borsa tüzel kişiliği adına, nakit veya her an paraya çevrilebilir devlet tahvili
ya da vadesiz ve kayıtsız şartsız ödeme taahhüdünü muhtevi banka teminat mektubu
şeklinde teminat yatırmak zorundadırlar.
Yatırılacak teminatın miktarı, her borsa için borsadaki iş hacmi dikkate
alınarak ilgili borsanın teklifi üzerine SPK'ca belirlenir; üyeler belirlenecek
teminatı vermeksizin borsada işlem yapamazlar.
Üyelerin müşterilerine ve borsaya verebilecekleri zararlar, 13 üncü madde
hükmü uyarınca kendileri tarafından karşılanmadığı takdirde teminattan mahsup
edilerek karşılanır.
Teminatın zararı karşılamaması halinde genel hükümler uygulanır. Eksilen
teminatın tamamlanması için borsa yönetim kurulunca ilgili üyeye en çok 2 aya
kadar süre verilebilir.
7) Zararların Karşılanması:
Madde 13 - Üyelerin müşterilerine veya borsaya verebilecekleri zararlar,
sırasıyla;
- Üye tarafından kabul edildiği,
- Borsa uyuşmazlık komitesinin tavsiyesi üzerine borsa yönetim kurulunca
kararlaştırıldığı,
- Yönetim kurulu kararına itiraz üzerine SPK tarafından ödeme kararı veril-
diği,
- Anlaşmazlık bir yargı organınca nihai karara bağlandığı,
takdirde, anlaşmaya varılan veya kararlaştırılan meblağın kendilerinden tahsili
yoluna gidilir. Bu mümkün olmazsa 12 nci maddeye göre teminattan mahsup yapı-
larak ödenir.
8) Kurtaj:
Madde 14 - Üyeler borsada aracı olarak yaptıkları her işlem için, müşterile-
rinden kurtaj namıyla bir komisyon alırlar. Kurtaj tarifesi, borsa yönetim kuru-
lunun teklifi üzerine SPK'nın onayı ile kesinleşir.
II) Borsa Organları:
A) Genel Kurul
1) Yapısı Görev ve Yetkileri:
Madde 15 - Borsa genel kurulu, borsa üyelerinden meydana gelir. Genel Kurul,
borsanın üst karar organıdır.
Genel kurulun görev ve yetkileri şunlardır:
a) Borsaca hazırlanması gereken ve borsanın yetkisinde bulunan yönetmelikle-
ri karara bağlamak,
b) Yönetim kurulunun mevzuatla verilmiş olan yetkileri saklı kalmak kaydıy-
la borsa işlerine ilişkin hususlarda karar almak, yetkili mercilere tekliflerde
bulunmak; mevzuatla kendisine bırakılmış diğer görevleri yerine getirmek,
c) Yönetim kurulu tarafından hazırlanan yıllık faaliyet raporu ile denetçi
raporunu inceleyip karara bağlamak,
d) Borsanın bilançosunu ve gelir - gider hesaplarını inceleyerek karara bağ-
lamak, personel kadrosunu ve kesin hesabı onaylamak,
e) Yönetim kurulu üyelerini seçmek ve ibra etmek; ibra edilmeyen yönetim ku-
rulu üyeleri ile denetçiler hakkında yapılacak işlemleri ve bunların göreve de-
vam edip etmeyeceklerini karara bağlamak; Seçimi genel kurul'a ait olan diğer
komitelerin üyelerini seçmek ve gerektiğinde görevlerine son vermek,
f) Gündemde yer alan diğer hususları görüşüp karara bağlamak.
2) Davet ve Gündem:
Madde 16 - Genel kurul, her yıl Nisan - Mayıs aylarında SPK'ca belirlenecek
bir tarihte olağan olarak toplanır. Genel kurul, gerekli hallerde SPK'nın daveti
üzerine olağanüstü olarak da toplanabilir.
Genel kurulun gündemi, yönetim kurulunca hazırlanarak ilan edilir. Gündem
ve davet mektubu üyelere ve bu Yönetmelikte, oy hakkı olmaksızın toplantıya ka-
tılması öngörülenlere, toplantı tarihinden en az 15 gün önce, taahhütlü olarak
gönderilir. Gündemle birlikte üye giriş kartlarının da gönderilmesi gerekir.
3) Katılanlar ve Yönetim :
Madde 17 - Genel kurul toplantısı, borsa başkanı tarafından açılır. Başkan-
lık Divanı'na, genel kurulca bir başkan ile 2 katip üye seçilir. Toplantı, divan
başkanı tarafından, gündem çerçevesinde yönetilir.
Üyeler, oylarını bizzat veya vekilleri aracılığı ile kullanabilirler. Genel
kurulda bir kişi birden fazla üyeyi temsil edemez.
Oy sayımı ve tasnifi Başkanlık Divanınca yapılır. Divan gerekli gördüğü tak-
dirde oy tasnifi için bir kurul oluşturabilir.
Toplantıya katılan üyelerin veya vekillerinin, ad ve soyadları ile temsil
ettikleri üyenin, unvan ve adresini gösteren ve genel kurul başkanı tarafından
imza edilen bir cetvel düzenlenerek ilk oyların toplanmasından önce, hazır bulu-
nanların görebilecekleri bir yere asılır. Bu cetvel, toplantıya davete ait diğer
belgelerle birlikte genel kurul tutanağına eklenir.
SPK Başkan ve üyeleri ile Genel Sekreteri, Daire Başkanları ve SPK tarafın-
dan görevlendirilenler ile borsa komiseri, oy hakları olmaksızın borsa genel ku-
ruluna katılabilirler.
4) Nisaplar:
Madde 18 - Genel Kurul, üye tam sayısının yarısından fazlasının katılması
ile toplanır. İlk toplantıda bu çoğunluk sağlanamadığı takdirde, genel kurul,
usulünce tekrar toplantıya davet olunur. İkinci toplantı, üye tam sayısının 1/3
ünün katılmasıyla yapılır. Uçüncü toplantıda, nisap aranmaksızın, gündem ğörüşü-
lerek karara bağlanır.
Gündem sırasının değiştirilmesi, katılanların salt çoğunluğu ile mümkündür.
Gündeme yeni hususların ilave edilebilmesi için üye tam sayısının 2/3 ünün oyu
gerekir.
Genel kurulda her üye bir oya sahiptir. Kararlar mevcut oyların çoğunluğu
ile alınır. Oylar, katılanların kararı gereğince yazılı veya iş'ari usule göre
kullanılır.
5) Kararlar:
Madde 19 - Genel kurulda verilen kararlar, yapılan seçimlerin sonuçları ve
üyelerin beyanları bir tutanağa geçirilir. Borsa başkanlığı bu tutanağın düzen-
lenmesi için başkanlık divanına yardımcı olur.
Genel kurul tutanakları, başkanlık divanı tarafından imzalandıktan sonra,
izleyen ilk iş günü SPK'ya gönderilir.
Genel kurul kararları, SPK'nın onayı ile veya bu onayın gecikmesi halinde,
genel kurul kararlarının SPK'ya sunulmasını izleyen 30 gün içinde yürürlüğe gi-
rer. Kararın tümünün veya bazı maddelerinin onaylanmaması genel kurulun yeniden
kararını gerektiriyorsa bu takdirde genel kurul, SPK tarafından, gerekliliğin
belirlendiği tarihten itibaren, 15 gün içinde olağanüstü toplantıya çağırılır.
Çağrı mektuplarıyla birlikte SPK'nın onaylamama gerekçeleri de üyelere bildiri-
lir.
Genel kurul toplantılarında alınan kararlar, toplantıda hazır bulunmayan
veya bulunup da karşı oy veren üyeleri de bağlar.
Borsa genel kurulunun SPK tarafından onaylanmış kararlarının iptali için
idari yargı organlarına başvurulabilir.
B) Borsa Yönetim Kurulu:
1) Teşekkülü:
Madde 20 - Borsada, bir başkan ve dört üyeden teşekkül eden beş kişilik
bir yönetim kurulu bulunur.
Borsa başkanı dışındaki yönetim kurulu üyeleri, 7 nci maddede öngörülen
her gruptan bir üye olmak üzere, 4 yıl için seçilir. Tekrar seçilmek mümkündür.
Her yıl, olağan genel kurulda süresi dolan veya diğer nedenlerle boşalan üyelik-
ler için seçim yapılır.
Yönetim kurulu ilk toplantısında kendi üyeleri arasından bir başkanvekili
seçer.
Borsa yönetim kurulu üyeliklerinin süre dolmadan boşalması halinde, aynı
gruptan olmak kaydı ile eski üyenin görev süresini tamamlamak üzere, yönetim
kurulunca yeni bir üye seçilir ve ilk toplantısında genel kurulun onayına sunu-
lur. Yönetim kurulu tarafından seçilmiş üyenin genel kurulca tasvip edilmemesi
halinde, katıldığı kararlara ve sair üyelik haklarına halel gelmez; bu takdirde
genel kurulca, gündemde bulunmasa bile, ayrılan üyenin görev süresini tamamla-
mak üzere yeni üye seçimi yapılır.
2) Görev ve Yetkileri:
Madde 21 - Yönetim Kurulu;
a) Borsaya ilişkin her türlü iç mevzuatı hazırlamak,
b) Menkul kıymetlerin borsaya kote edilmesi ile ilgili başvuruları karara
bağlamak,
c) Borsa işlerinin mevzuata ve kurallara uygun olarak düzenli bir şekilde
yürütülmesini sağlamak,
d) Genel kurulca kurulanlar dışında yönetmeliklerle belirlenmiş veya ihti-
yaç duyulabilecek ihtisas komitelerini kurarak üyelerini seçmek ve çalışma
esaslarını düzenlemek,
e) Borsa kotunda yer almayan ancak işlem hacmi geniş olan menkul kıymetler-
le ilgili olarak SPK'ya bilgi vermek,
f) Borsa işlemlerinde çıkabilecek uyuşmazlıkları inceleyerek sonuçlandırmak,
g) Borsa bültenini çıkarmak, borsa tarafından açıklanması gereken bilgilerin
ve borsada teşekkül eden fiyatların muntazam olarak yayımlanmasını sağlamak,
h) Borsada işlem gören menkul kıymetler hakkında istatistikler düzenleyerek
yayımlamak,
ı) Borsanın bütçesini hazırlayıp SPK'ya sunmak,
j) Borsanın kadrosunu ve kesin hesabını hazırlayarak genel kurula sunmak,
k) Borsa gelirlerinin tahsilini ve giderlerinin yapılmasını sağlamak,
l) Borsa adına imzaya yetkili olanları ve yetki sınırlarını belirlemek,
m) Her türlü personel atamalarını yapmak ve bu atama yetkisini, gerektiğin-
de borsa başkanına devretmek,
n) Mevzuatla verilen sair görevleri yerine getirmek,
ile görevli ve yetkilidir.
Yönetim kurulu, yürürlükteki mevzuata göre yetki alanına giren konularda tam
yetkilidir, bu yetkiler genel kurulca kısıtlanamaz.
3) Toplantı ve Karar Nisabı:
Madde 22 - Borsa yönetim kurulu, borsa başkanının daveti üzerine haftada en
az bir defa başkan dahil en az dört üyenin hazır bulunması ile toplanır. Başka-
nın bulunmadığı hallerde toplantıları başkan vekili yönetir. Toplantı günleri
borsa komiserine bildirilir; komiser ve denetçiler, oy sahibi olmaksızın yönetim
kurulu toplantılarına katılabilir.
Kararlar, katılan üye sayısının çoğunluğu ile alınır. Oyların eşitliği ha-
linde başkanın katıldığı görüş kabul edilmiş sayılır. Çekimser oy kullanılamaz.
C) Denetleme Kurulu
I) Seçimi:
Madde 23 - Borsanın denetleme organı, borsa genel kurulu tarafından, genel
kurul üyeleri arasından veya dışardan 2 yıl için seçilen 2 denetçiden teşekkül
eder. Genel kurul, ayrıca 2 yedek denetçi de seçer. Denetçilerden biri, her yıl
olağan genel kurul toplantısında yenilenir. Aynı kişinin yeniden seçilmesi müm-
kündür.
Denetçiliklerden birinin boşalması halinde, boşalan denetçiliğin görev süre-
si, yerine geçen yedek denetçi tarafından tamamlanır.
2) Görev ve Yetkileri:
Madde 24 - Denetçiler, borsaların hesap ve işlemlerini, kanun, kararname,
tebliğ, SPK ve borsa genel kurulu kararları çerçevesinde denetlemekle görevli
ve yükümlüdürler.
Denetçiler yönetime müdahale edemez; görüşlerini yazılı olarak borsa başkan-
lığına bildirir ve bir örneğini de SPK'ya gönderirler. Bu raporlardaki işlemler-
le ilgili hususlarda yönetim kurulu gerekli tedbirleri alır. Yönetim kurulunun
nazara almadığı, ancak, denetçilerin israr ettiği teklif ve görüşler, SPK'ca
incelenir, SPK kararı kesin olup buna göre işlem yapılır.
Borsa başkanlığı, denetçilerin talep edeceği bütün bilgi ve belgeleri ver-
mekle yükümlüdür.
Denetçiler, her yıl sonunda borsanın işlem ve hesapları hakkında hazırlaya-
cakları raporu genel kurula sunarlar. Denetçiler, gerekli gördükleri takdirde
ara raporlar hazırlayıp görüşlerini ilgili mercilere duyururlar.
III) Komiteler
1) Teşekkülü:
Madde 25 - Her borsada, bir başkan ve 2 üyeden meydana gelen bir kotasyon
komitesi, bir disiplin komitesi ve bir de uyuşmazlık komitesi bulunur.
a) Kotasyon Komitesi; Kotasyon komitesi başkan ve üyeleri, borsa başkanı-
nın teklifi üzerine yönetim kurulunca, borsa işlemleri konusunda uzman nitelik-
lerini taşıyanlar arasından seçilir.
b) Disiplin Komitesi; disiplin komitesi başkan ve üyeleri, 7 nci maddede ön-
görülen gruplar adına gösterilecek adaylar arasından yönetim kurulunca seçilir.
Komiteye seçilecek kişilerin, borsanın diğer organlarında görev almamış olmaları
şarttır.
c) Uyuşmazlık Komitesi; uyuşmazlık komitesi başkan ve üyeleri, 7 nci maddede
öngörülen gruplar adına gösterilecek hukuk, iktisat ve maliye alanlarında yüksek
öğrenim görmüş, borsa işlemleri konusunda uzman niteliği taşıyan adaylar ara-
sından, yönetim kurulunca seçilir.
2) Görevleri ve İşleyişleri:
Madde 26 - Komitelerin görevleri şunlardır:
a) Kotasyon Komitesi; menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması için yapılan
başvuruları değerlendirerek bu konuda hazırlayacağı raporları yönetim kuruluna
sunar ve borsa yönetimi kurulunca verilecek diğer görevleri yapar.
b) Disiplin Komitesi; borsada, düzeni ve dürüstlüğü bozan ve borsa işlerine
hile karıştıran, borsa işlerinin açık, düzenli ve dürüst yürütülmesi için alınan
kararlara uymayanlarla ilgili disiplin kararlarını verir. İlgili borsa yönetme-
liklerinde öngörülen disiplin kaidelerini uygular ve kararını yönetim kurulunun
onayına sunar; bu kararlara SPK nezdinde itiraz edilebilir.
c) Uyuşmazlık komitesi; borsa işlemlerine ilişkin olarak, üyeler veya üye-
lerle müşterileri arasında çıkan uyuşmazlıkların idari yoldan çözümü için borsa
yönetim kuruluna yardımcı olur; borsa yönetim kurulu tarafından hazırlanacak
uyuşmazlık kaidelerine göre bulduğu çözüm yolunu en çok 5 iş günü içinde yönetim
kuruluna sunar; yönetim kurulunun kararlarına karşı SPK'ya 10 iş günü içinde
itirazda bulunulabilir; SPK en çok 7 iş günü içinde karar verir. SPK'nın uyuş-
mazlıklar konusundaki kararı kesindir.
IV) Başkanlık Teşkilatı
A) Borsa Başkanı
1) Görev ve Yetkileri:
Madde 27 - Borsa başkanı, borsanın en üst amiri olup, borsanın genel yöne-
timi ve temsili ile görevlidir. İdari ve yargı mercileriyle üçüncü kişilere kar-
şı borsayı, borsa başkanı temsil eder; borsayı, mevzuat, SPK kararları, genel
kurul ve yönetim kurulu kararları çerçevesinde yönetir; borsa içinde kurulan pa-
zarların çalışma düzenini sağlar.
Bu Yönetmelikle belirlenmiş veya ihtiyaç nedeniyle yönetim kurulu tarafından
kurulmuş komiteler arasında ve bu komitelerle yönetim kurulu arasındaki koordi-
nasyon, borsa başkanı tarafından sağlanır.
Borsa Başkanının görevinde bulunamadığı hallerde kanun, kararname ve yönet-
melikler çerçevesinde borsa başkanına verilmiş olan görev ve yetkilerin kesin-
tisiz olarak yürütülmesi, başkanvekili tarafından sağlanır.
(Ek: 3.2.1988 - 88/12600 K.) Borsa başkanı, özel bir kanuna dayanmadıkça
resmi veya özel hiçbir görev alamaz, ticaretle uğraşamaz, ortaklıklarda pay sa-
hibi olamaz, Borsada menkul kıymet alım-satımı amacı ile dolaylı da olsa emir
veremez. Hayır dernekleri ile amacı sosyal yardım ve eğitim işlerine yönelmiş
vakıflardaki görevler ve kar amacı gütmeyen kooperatif ortaklığı bu hükmün dı-
şındadır.
2) Nitelikleri ve Atanması
Madde 28 - Borsa başkanının yüksek öğrenim görmüş, borsa, bankacılık, ikti-
sat, maliye veya hukuk alanlarında bilgi ve bu alanlarda en az 15 yıllık tecrübe
sahibi, Türk vatandaşı olması, kamu haklarından yasaklı ve yüz kızartıcı bir
fiilden dolayı yükümlü bulunmaması, iflas etmemiş olması şarttır. Yönetim kurulu
başkanı; SPK'nın teklifi üzerine müşterek kararname ile "Borsa Başkanı" unvanı
ile 5 yıl için atanır.
B) Borsa Personeli
1) Borsa Personel Rejimi
Madde 29 - Borsa işleri, borsa personeli eli ile yürütülür.
Borsa personelinin, işe alınması, özlük hakları ve disiplinine ilişkin esas-
lar, borsa genel kurulunca düzenlenir ve SPK'nın onayı ile yürürlüğe konulur.
2) Borsa Eksperleri ve Diğer Borsa Personeli
Madde 30 - Borsa eksperleri, menkul kıymetlere ilişkin alım satım emirlerini
toplayarak, belirlenmiş kaidelere göre, fiyatların teşekkülünü, alım satım iş-
lemlerinin sonuçlandırılmasını sağlamakla yükümlü olan görevlilerdir.
Borsa yönetim kurulu, borsa işlerinin yürütülmesi için ayrıca yeterli sayıda
diğer personeli, 29 uncu maddedeki esaslara göre istihdam eder.
(Ek fıkralar: 3.2.1988 - 88/12600 K.)
Kamu haklarından yasaklı ve yüz kızartıcı bir fiilden dolayı hükümlü bulu-
nanlar, iflas etmiş olanlar, Ödeme Güçlüğü içinde Bulunan Banker İşlemleri Hak-
kında 35 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye göre kendisi veya ortak veya yöneti-
cisi olduğu kuruluşlar hakkında tasfiye kararı verilmiş olanlar, borsa bankerli-
ği belgesi veya borsa üyelik belgesi iptal edilmiş kuruluşların yöneticileri ve
bu iptalde sorumluluğu bulunanlar, borsada görevlendirilemezler.
Borsa personeli, özel bir kanuna dayanmadıkça resmi veya özel hiçbir görev
alamaz, ticaretle uğraşamaz, ortaklıklarda pay sahibi olamaz. Borsa'da menkul
kıymet alım-satımı amacı ile dolaylı da olsa emir veremez, hayır dernekleri ile
amacı sosyal yardım ve eğitim işlerine yönelmiş vakıflardaki görevler ve kar
amacı gütmeyen kooperatif ortaklığı bu hükmün dışındadır.
3) Görevlilerin Ücretleri:
Madde 31 - Borsa organlarında yönetim kurulu başkan ve üyesi, denetçi, komi-
te başkan ve üyesi sıfatlarıyla görev alanlarla, borsa personeline ve borsa iş-
lerinde çalışan diğer kişilere, huzur hakkı, gider karşılığı, ücret adları al-
tında yapılacak ödemelerin miktar ve şümulü, borsa genel kurulunca kararlaştırı-
lır ve SPK'nın onayı ile yürürlüğe girer.
V) Yükümlülükleri
1) Sır Saklama Yükümlülüğü:
Madde 32 - (Değişik: 3.2.1988 - 88/12600 K.)
Borsaların başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve denetçileriyle, komitelerin
üyeleri ve tüm çalışanları, sıfat ve görevleri dolayısıyla öğrendikleri, borsaya
ve borsa ile ilişkisi olan ortaklık, kurum ve diğer her türlü gerçek ve tüzel
kişilere ait sırların gizliliğine uymak ve bu sırları kanunen yetkili kılınmış
kişi ve mercilerden başkasına herhangi bir surette açıklamamak, kendilerinin,
görevlilerin veya üçüncü kişilerin yarar ve zararına kullanmamakla yükümlüdür-
ler.
2) Borsa Malvarlığından Sorumluluk:
Madde 33 - Borsanın para, evrak ve her çeşit malları, Devlet malı hükmünde-
dir. Bunlara karşı suç işleyen, görevini kötüye kullanan veya ihmal eden borsa
başkanı ve yönetim kurulu üyeleri ile personeli, devlet memurları gibi cezalan-
dırılırlar.
Bu kişilerin borsada yürüttükleri görevlerde yetki aşımı, ihmal ve ağır ha-
ta gibi kusurlu davranışlarından doğacak zararlar, kimler tarafından yapılmış
ise sorumluluk yalnız onlar üzerinde kalır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Menkul Kıymetlerin Borsa Kotuna Alınması ve Çıkarılması ile İlgili Esaslar
I) Genel Hükümler
A) Borsa Kotu
1) Borsalarda İşlem Görecek Menkul Kıymetler:
Madde 34 - Borsalarda, hisse senetleri, tahviller ve ilgili borsa yönetim
kurulunun teklifi üzerine veya re'sen SPK tarafından belirlenecek diğer menkul
kıymetler alınıp satılır.
2) Borsa Kotuna Alma Yetkisi:
Madde 35 - Borsada işlem görebilecek menkul kıymetlerden, bu Yönetmelikte
belirlenen şartları taşıyanlar "borsa kotuna" alınır.
Menkul kıymetlerin borsa kotuna alınıp alınmayacağı konusunda yetkili merci,
borsa yönetim kuruludur. Menkul kıymetlerin çıkarılmalarında, halka arz için
SPK tarafından izin verilmiş olması, yönetim kurulunun bu yetkisini etkilemez.
B) İstisnalar
1) Kamu Kuruluşlarına Ait Menkul Kıymetler:
Madde 36 - Genel ve katma bütçeli daireler ile mahalli idareler ve kamu ik-
tisadi teşebbüsleri tarafından çıkarılan menkul kıymetler, Bakanlık'ın yazılı
isteği üzerine borsa kotuna alınır.
2) Yabancı Kuruluşların Menkul Kıymetleri:
Madde 37 - Yabancı kuruluşların menkul kıymetlerinin borsa kotuna alınması,
Bakanlık'ın iznine bağlıdır. Bu menkul kıymetlerin borsa kotuna alınabilmesi
için, çıkarıldıkları ülkelerde borsa kotuna alınmış olmaları ve bu Yönetmetikte
öngörülen bilgi ve belgelerin, Bakanlık'a verilmiş olması gerekir.
Borsa bu başvurularla ilgili olarak Bakanlık'a gereken teknik yardımı sağla-
makla yükümlüdür.
Borsa yönetim kurulu, bu maddeye göre kota aldığı menkul kıymetleri, işlemi
izleyen 6 işgünü içinde SPK'ya bildirir.
C) Bilgi ve Belgeler
1) Başvuru:
Madde 38 - Menkul kıymetlerin borsa kotuna alınmasını isteyenler, şekli bor-
sa tarafından belirlenecek bir başvuru formu ile borsaya başvururlar.
Başvuru dilekçesine aşağıdaki belgeler eklenir:
a) Menkul kıymetin türüne uygun "bilgi formu" ve bu formda öngörülen ek bel-
geler,
b) İlgili menkul kıymetin halka arzı nedeniyle düzenlenerek, SPK'nın onayın-
dan geçmiş izahname ve sirküler ile halka arz izni örneği,
c) Ortaklığın, SPK'nın ilgili tebliğine göre düzenlemiş olduğu en son mali
tablolarının; ilgili oldukları tarihten itibaren 6 ay geçmemişse, yayımlanmış
olanlarının; 6 ay geçmişse, yeni duruma göre düzenlenmiş olanlarının; bir örne-
ği,
d) Vezne hizmetlerinin kimler tarafından yapılacağı; kuruluşlar, yatırımcı-
lara vezne hizmetlerini kendileri yapacaklarsa, bu hizmetleri yürütecekleri mer-
kez şube ve bürolarının isim ve adresleri, bu hizmetleri bir banka veya aracı
kuruma yaptıracaklarsa, bu konudaki anlaşma metni ile anlaştıkları banka veya
aracı kurumun unvanı ile hizmetlerinin verileceği adresler.
2) Diğer Bilgi ve Belgeler:
Madde 39 - Borsa yönetimi gerekli gördüğü takdirde, aşağıda sayılan belgeler
yanında diğer belgelerin de başvuru evrakına eklenmesini isteyebilir;
a) Borsa kotuna alınması istenen menkul kıymetin, anapara, faiz veya temet-
tü'nün ödenmesi garanti edilmiş ise, bu garantiyi veren kişi veya kuruluşların
mali durumları, hakkında bilgi,
b) Varsa, ortaklığın bilanço, gelir tablosu ve diğer mali tablolarının 2499
sayılı Kanun'un 16 ncı maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca tesbit edilmiş merci-
lerce incelenmesi sonucu düzenlenmiş inceleme raporu.
D) Bilgi Formu
1) Muhtevası, İnceleme ve İlan:
Madde 40 - 38 inci maddede öngörülen "bilgi formu"nda bulunacak bilgiler
menkul kıymetlerin türlerine göre ilgili borsa yönetim kurulunca belirlenir.
Borsa yönetimi, menkul kıymetleri borsa kotuna alınan kuruluşlardan, bilgi
formunda veya izahnamede bulunan bilgilerden gerekli gördüklerinin ilanını iste-
yebilir veya gideri ilgili kuruluşça karşılanmak şartıyla, uygun gördüğü şekil,
yer ve zamanda ilan ettirebilir. İlan edilen bu bilgilere ilişkin bilgi formları
ve izahnameler herkesin incelemesine açık tutulur.
2) İstisnalar:
Madde 41 - Borsa yönetim kurulu, halka arz izahnamesinin yayımlandığı tarih-
ten itibaren 6 ay geçmemişse, bilgi formu düzenlenmeksizin, yayımlanmış izahname
ile yetinilmesine karar verebilir.
Borsa yönetim kurulu, açıklanması halinde kuruluşa zarar verebilecek husus-
lara bilgi formunda yer verilmemesine izin verebilir. Ancak, bu tür bilgilerin
borsaya verilme şekli, borsa yönetim kurulunca belirlenir. Borsa yönetim kurulu
bu tür bilgileri SPK'ya aktarmakla yükümlüdür.
Hisse senetleri borsa kotunda bulunan ortaklıkların, menkul kıymetlerinin
kota alınması için yaptıkları başvurularda borsa yönetimi, mevcut bilgileri ye-
terli bulursa, sadece gerekli gördüğü ek bilgilerle yetinebilir.
II) Borsa Kotuna Alma İşlemleri:
A) Yerinde İnceleme
Madde 42 - Borsa yönetim kurulunca yetkili kılınacak borsa görevlileri, men-
kul kıymetin kote ettirilmesine ilişkin başvuru ve eklerinde yer alan ve başvu-
runun, kuruluşun özelliğine göre değerlendirilmesi ile ilgili olarak istenebile-
cek bilgilerin doğruluğunu kuruluş nezdinde inceleyebilirler.
Kuruluş, bu konuda borsa yetkililerine gerekli yardım ve kolaylığı gösterir.
B) Aranılan Şartlar
Madde 43 - Bir menkul kıymetin borsa kotuna alınabilmesi için aşağıdaki
şartlar aranır:
a) Başvurunun, tertibin tamamı için yapılmış olması,
b) Menkul kıymeti borsa kotuna alınacak kuruluşun; kurulmasından itibaren
geçmesi gereken asgari süre, finansman yapısı, geçmiş dönemlerdeki karlılık du-
rumu, halka açıklık yapısı, en az ödenmiş sermaye ve ihtiyatlar tutarı, menkul
kıymetin piyasadaki mevcut ve muhtemel tedavül hacmi, tertip olarak en az ihraç
tutarı bakımlarından ilgili borsa yönetmeliklerinde öngörülen kriterlere uygun
olması.
C) Borsa Kotuna Alma Kararı
Madde 44 - Menkul kıymetler, kotasyon komitesinin kararı ve dayanakları göz-
önünde bulundurularak borsa yönetim kurulu kararı ile kota alınabilir. Kota alı-
nan menkul kıymetlere bir kot numarası verilir.
Borsa kotuna alma kararı bu kararın borsa bülteninde ilanını izleyen 15 inci
günün sonunda yürürlüğe girer.
Bu 15 günlük süre içinde yönetim kurulu, kendisine yapılabilecek başvuruları
değerlendirerek borsa kotuna alınması kararlaştırılan menkul kıymetin, borsada
işlem görmesini geciktirebilir veya durdurabilir.
D) İlan Yükümlülüğü
Madde 45 - Menkul kıymetleri borsa kotuna alınan kuruluşların;
a) Unvanları, merkezleri, kota alınan menkul kıymetin türü ile miktarı ve
borsaca verilen kot numarası, menkul kıymetlerle ilgili vezne işlemlerinin yapı-
lacağı yerler, borsa yönetimi tarafından borsa bülteninde yayımlanır.
b) Bilgi formunda yer alan hususlardan borsa yönetimince gerekli görülenler,
borsaca belirlenen sürelerde ve yayın organlarında ilgili kuruluş tarafından
ilan edilmek zorundadır.
Borsa yönetim kurulu, kotasyon komitesinin teklifi üzerine kuruluşların ta-
mamından, bir kısmından veya bazılarından, gerekli gördüğü bilgilerin her üç
ayda bir yayımlanmasını da isteyebilir.
E) Bilgi Verme Yükümlülüğü
Madde 46 - Menkul kıymetleri borsa kotuna alınan kuruluşlar, aşağıdaki bil-
gileri borsa yönetim kurulunca tespit edilen sürelerde ve belirlenecek formlara
uygun olarak borsaya vermekle yükümlüdürler:
a) Ortaklığın, SPK'nın ilgili tebliğine göre hazırlanan onaylanmış yıllık
faaliyet ve denetim raporları ve mali tabloları ile, genel kurul tutanaklarının
örneği,
b) Ortaklığın borsa yönetim kurulunun uygun göreceği dönemler itibariyle
düzenlediği mizanlardan çıkarılan hesap özetleri,
c) Bilgisi olduğu takdirde, ortaklık sermayesinin % 10 veya daha fazlasına
sahip bulunan pay sahiplerindeki ve sermayesinin % 10 veya daha fazlasına sahip
bulunduğu iştiraklerindeki paylarının oranındaki değişiklikleri,
ca) Ortaklığın durumu öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde, ortaklı-
ğın yöneticilerinin, personelinin ve bunlarla doğrudan veya dolaylı ilgisi olan
kişilerin, bu kuruluşun borsa kotuna alınan menkul kıymetlerinden sahip oldukla-
rı miktarlardaki değişiklikleri,
cb) Sözkonusu olayların meydana geldiği tarihten itibaren yedi gün içinde
yatırımcının, yatırım kararını almasında etkisi olacak ve menkul kıymetin piyasa
değerinde değişiklik yapabilecek önemli olayları.
III) Borsa Kotundan Çıkarma
1) Çıkarmayı Gerektiren Haller :
Madde 47 - Aşağıdaki hallerde menkul kıymetler, kotasyon komitesinin görü-
şü alınarak veya bu komitenin teklifi üzerine, borsa yönetim kurulu kararı ile
sürekli ya da geçici olarak borsa kotundan çıkarılabilir. Borsa yönetim kurulu
gerekli gördüğü hallerde, çıkarma kararından önce ilgili kuruluşu, durumu dü-
zeltmesi için süre vererek uyarabilir:
a) Ortaklık sona ermişse veya faaliyetini uzun süreli olarak durdurmuşsa,
b) Ortaklık aleyhine yapılan icra takibi semeresiz kalmışsa veya ortaklığın
iflasına karar verilmişse,
c) Ortaklığın, esas faaliyetini sürdürebilmesi için gerekli lisans iptal
edilmişse,
d) Ortaklık, sermayesinin 2/3'ünü yitirmişse,
e) 39 uncu maddenin b bendine göre alınan inceleme raporları, ortaklığın
son iki yılda borsaya sunduğu raporların olumluluğunu göstermiyorsa;
f) Kamu yararı, borsa kotundan çıkarılmayı gerekli hale getirmişse,
g) Ortaklık, borsanın öngördüğü bilgi ve belgeleri zamanında vermemiş veya
yanlış ya da yanıltıcı bilgiler vermişse,
h) Borsa kotunda bulunan ve borçluluk ifade eden menkul kıymetler tümüyle
itfa edilmişse,
ı) Kar dağıtımı, işletmenin mali gücünü zayıflatacak şekilde sürekli olarak
yedek akçelerden yapılıyorsa,
j) Menkul kıymetin piyasa değeri, nominal değerinin çok altına düşer ya da
ilgili borsa yönetimince önceden belirlenen bir oranın altında kalırsa,
k) Menkul kıymete karşı halkın ilgisi azalırsa veya sözkonusu menkul kıyme-
tin yarattığı iş hacmi, borsa yönetimince önceden belirlenen miktarın altına
düşerse,
l) Menkul kıymeti çıkaran kuruluşun, ekonomik ve mali durumu ve menkul kıy-
metleri hakkında birden fazla borsaya verdiği bilgiler arasında aynı dönemler
için farklılık tespit edilmişse.
2) Kuruluşun İsteği Üzerine Kottan Çıkarma:
Madde 48 - Menkul kıymetleri borsa kotunda bulunan kuruluşlar, bu menkul
kıymetlerin borsa kotundan sürekli ya da geçici olarak çıkarılması için borsa
yönetim kuruluna başvurabilirler. Borsa yönetim kurulu, bu konuda nihai karar
merciidir.
3) İstisna:
Madde 49 - Kamu kuruluşlarına ait veya yabancı ülkelerde ihraç edilmiş men-
kul kıymetler, gerekli şartların bulunması halinde, sözkonusu menkul kıymetleri
borsa kotuna alan makam tarafından re'sen veya borsanın teklifi üzerine borsa
kotundan çıkarılabilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Borsaların Çalışmasına İlişkin Esaslar
I) Borsalarda Mesleki Faaliyetler
A) Borsalara İlişkin Esaslar
1) Menkul Kıymetin İşlem Göreceği Borsa
Madde 50 - Ortaklıkların ve diğer tüzel kişilerin menkul kıymetleri bir veya
birden fazla borsada işlem görebilir. Bu konudaki başvuruları, ilgili borsa veya
borsaların yönetim kurulları karara bağlar.
Kamu kuruluşlarına ait menkul kıymetlerle, yabancı menkul kıymetlerin işlem
göreceği borsa veya borsaları, Bakanlık belirler.
2) Borsalarda Kurulacak Pazarlar:
Madde 51 - Borsalarda, o borsa tarafından kota alınmış menkul kıymetlerin
alım satımının yapılacağı pazarlar teşekkül ettirilir.
Borsalar ayrıca ihtiyaca göre;
a) İlgili borsada veya hiçbir borsada kote edilmemiş menkul kıymetlerin de-
vamlı alım satımı,
b) Blok halinde menkul kıymet alım satımı,
c) Resmi müzayedeler,
d) Borsa yönetim kurullarınca öngörülen özel durumlarda, birinci el piyasası
alanına giren menkul kıymet alım satımı,
gibi işlemlerin yapılacağı pazarları da yönetmeliklerinde düzenleyerek,
açabilirler.
3) Borsaların Çalışma Zamanları:
Madde 52 - Borsaların teşekkül ettirdiği pazarların çalışma zamanları, yöne-
tim kurulunca belirlenerek borsa bülteninde ilan olunur.
Birden fazla borsa olduğunda, borsaların çalışma saatlerinin uyumlu olması
SPK'ca sağlanır.
Gerekli görüldüğünde, önceden ilan edilmek suretiyle, borsanın çalışma za-
manları değiştirilebilir.
4) Fiyatların İlanı:
Madde 53 - Borsa işlem salonlarında teşekkül eden ve ilan tahtası veya tab-
losu üzerinde gösterilen menkul kıymet fiyatları, borsa başkanının sorumluluğu
altında düzenlenecek bir cetvel halinde, seansın kapanmasını takiben, borsa bi-
nası içinde herkesin görebileceği şekilde ilan edilir.
Borsalarda teşekkül eden fiyatlar, izleyen ilk işgünü çıkan borsa bülteninde
ilan edilir.
B) Borsa İşlemlerine İlişkin Esaslar
1) Borsa İşlemleri:
Madde 54 - Borsalarda alım satım işlemleri, borsa yönetim kurulunca atanan
borsa eksperleri huzurunda, borsaya intikal eden menkul kıymet arz ve talebinin,
rekabet koşulları altında karşılaştırılması suretiyle yürütülür.
Borsalarda menkul kıymetlerin alım satımı peşin olarak yapılır. Borsa üyele-
rinin, müşterilerine kredi açması ve buna ilişkin şartlar SPK tarafından düzen-
lenebilir.
Peşin işlem dışındaki türlerde işlem yapılabilmesi ve şartları, ilgili
borsalarca, SPK'dan önceden izin alınarak, çıkarılacak yönetmeliklerle düzenle-
nebilir.
2) Borsada İşlem Mecburiyeti ve İstisnası:
Madde 55 - Kota alınmış menkul kıymetlerin borsada alım satımının yapılması
esastır. Ancak ilgili borsanın teklifi üzerine, SPK tarafından, gerekli düzenle-
meler yapılarak, borsa dışında işlem yapılmasına izin verilebilir.
Borsada işlem yapılmasına istisna getirilmediği takdirde borsa üyeleri,
müşteri emirlerinin ihtiva ettiği menkul kıymetleri borsaya intikal ettirmeksi-
zin satın alamaz ve satamazlar.
3) Alım - Satımda Kuponlar:
Madde 56 - Bir menkul kıymetin alım - satım fiyatı, sabit gelirli senetlerde
kupon vadelerine yetkili merci tarafından kararlaştırılan ödenme tarihine kadar
kuponlu değerdir. Bu tarihlerden sonra kupon, ilgili olduğu senetten ayrı bir
kıymeti evrak niteliği kazanır ve asıl senedin alım satımında fiyata dahil edil-
mez.
Birinci fıkrada belirlenen tarihlerden önce, cari döneme ait kuponları üzer-
lerinde bulunmayan menkul kıymetler, borsalarda alınıp satılamaz. Anılan tarih-
lerden sonra, senet üzerinde bulunan geçmiş dönemlere ait kuponlar, satıcıya ait
olup alıcı bunlar üzerinde hak iddia edemez.
Borsa kotuna alınmış, değişken gelirli menkul kıymetleri çıkaran kuruluş-
lar, senet üzerindeki kupon bedellerinin ödenme tarihleri hakkındaki kararları-
nı, alınmalarını izleyen 3 iş günü içinde, menkul kıymetlerinin kote edildiği
borsaya bildirmek zorundadırlar.
C) Çeşitli Hükümler
1) Üyelerce Tutulacak Defter ve Kayıtlar:
Madde 57 - Borsa üyeleri, Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu'na göre
tutmak ve kullanmak zorunda oldukları defter ve belgelere ek olarak borsada yap-
tıkları alım satım işlemlerinin kaydedileceği borsa işlemleri defteri ile borsa
yönetim kurulunca kararlaştırılacak diğer defterleri tutmak ve belgeleri düzen-
lemek zorundadırlar.
2) Borsa Yönetmeliklerinde Düzenlenecek Hususlar:
Madde 58 - İlgili borsa yönetmeliklerinde aşağıdaki konuları düzenleyen hü-
kümlere yer verilmesi zorunludur.
a) Borsaya işlem, gözetim, hizmet ve ziyaret amaçlarıyla girebilecek olan-
lar,
b) Borsa emirlerine ve bu emirlerin öncelik sırasına ilişkin esaslar,
c) Borsa emriyle birlikte menkul kıymetin veya onu temsil eden belgenin tev-
dii, bedelin ödenmesi ve kaparo oranlarına ilişkin esaslar,
d) Borsada pazarlık sistemi ve fiyatların teşekkülü usulü
e) İşlem gören menkul kıymetlerin teslimi ve bedellerinin ödenmesine ilişkin
esaslar,
f) Takas sistemi öngörülmüşse, buna ilişkin esaslar,
g) Bu Yönetmelikte genelde düzenlenmiş hususların ayrıntıları,
II) Borsalarda İdari ve Mali Faaliyetler:
A) Mali İşler
1) Bütçe
Madde 59 - Menkul kıymet borsaları, özel bütçe ile idare olunur. Bütçe döne-
mi takvim yılıdır.
Borsaların gelir ve giderleri yıllık bütçelerinde gösterilir.
Bütçe teklifi, borsa yönetim kurulu tarafından her yıl en geç Kasım ayı so-
nuna kadar hazırlanarak SPK'ya sunulur. SPK, borsa bütçe teklifinde gerekli de-
ğişikliklerin yapılmasını borsa yönetim kurulundan isteyebilir.
Borsaların bütçeleri, SPK'nun onayı ile kesinleşir.
2) Borsa Gelir ve Giderleri:
Madde 60 - Borsanın gelir ve gider kalemlerinin ayrıntıları ile harcama
usulleri ilgili borsa yönetmeliklerinde gösterilir.
KHK'nin 16 ncı maddesinde sayılan zorunlu gelir kalemlerinin, miktar ve
oranları ile bunların tahsil zaman ve şekilleri borsa yönetim kurullarınca
belirlenir ve SPK'nın onayı ile yürürlüğe konur.
Borsa binalarının satınalınması, kiralanması ve donanımı için gereken yatı-
rım harcamalarının finansmanına ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.
B) Yıllık Faaliyet Raporu
Madde 61 - Borsaların yıllık faaliyet raporları, bu raporun kabul edildiği
genel kurul toplantısını izleyen onbeş gün içinde SPK'ya gönderilir.
Borsaca yayımlanmadığı takdirde SPK, bu raporların tamamının, bir kısmının
veya özetinin yayımlanmasını borsalardan isteyebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Borsaların Denetimi, Müeyyideler ve son Hükümler
I) Borsalarda Denetim :
A) Borsa Üyelerinin Denetimi
Madde 62 - Borsa üyelerinin borsa işleriyle ilgili hesap ve işlemleri, bor-
sanın yetkili elemanlarınca her zaman incelenebilir. Üyeler, bu incelemelere
müsaade etmek, inceleme elemanlarına her türlü kolaylığı göstermek ve yardımda
bulunmak, borsa faaliyetleriyle ilgili konularda borsa yetkililerince istenecek
her türlü bilgileri vermek zorundadırlar.
Borsa üyeleri, borsa işlemlerine ilişkin olarak yıllık faaliyet sonuçlarıyla
yıl sonu itibariyle düzenlenen bilançolarını, hesap döneminin bitimini izleyen
dört ay içinde, bağlı bulundukları borsaya vermek zorundadırlar.
B) Borsaların Gözetim ve Denetimi
1) Gözetim ve Denetleme Mercileri:
Madde 63 - Borsaların işlem ve hesapları, KHK ve bu Yönetmelik hükümlerine
göre SPK'ca denetlenir. Gözetim ve denetim görevinin yerine getirilmesi amacıy-
la SPK tarafından belirlenen ilkelere ve verilen talimata aykırı davranılması,
KHK'ye ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırılık sayılır.
Borsalarda KHK gereği, gözetimle görevli bir borsa komiseri bulunur. Komiser
ve yardımcıları ile komiserlik görevlileri, borsadaki faaliyetlerinin ilgili
mevzuata uygun olarak yürütülmesini gözetim altında bulundururlar.
Bakanlık da gerek gördüğünde borsalarda denetleme yaptırabilir.
Borsa yetkilileri, defter, belge ve kayıtlarını, yetkili ve görevli denetim
elemanlarına ibraz etmek ve istenen bilgileri vermek zorundadırlar.
2) Komiserlik Teşkilatı
a) Borsa Komiserinin Görev ve Yetkileri:
Madde 64 - Borsa komiseri, SPK adına borsa faaliyetlerinin gözetimi ve komi-
serlik hizmet birimlerinin genel yönetiminden sorumludur.
Borsa komiseri, komiserlik teşkilatını kanun, kararname, tebliğ ve SPK ka-
rarları çerçevesinde yönetmelik, komiserlik teşkilatının kademeleri arasında
uyum ve işbirliğini, çalışmanın organizasyon ve koordinasyonunu sağlamak ve
SPK tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde verilecek diğer görevleri yapmakla
yükümlüdür.
Borsa komiseri, komiserlik teşkilatının yıllık çalışma programını hazırlar
ve SPK tarafından onaylandıktan sonra bu programın uygulanmasını izler; komi-
serlik teşkilatının gider bütçesi teklifini ve yıllık çalışma raporunu, SPK'ya
sunar; Bütçe, SPK'nın onayı ile yürürlüğe konulur.
Komiser, her üç ayda bir ve ayrıca gerekli gördükçe borsa iş ve işlemleri
hakkında SPK'ya rapor sunar.
b) Borsa Komiserinin Nitelikleri ve Atanması:
Madde 65 - Borsa komiseri, SPK Başkanı'nın teklifi üzerine SPK Karar Orga-
nı tarafından seçilir ve Bakan'ın teklifi üzerine müşterek kararnameyle atanır.
Borsa komiseri olarak atanacaklarda aşağıdaki nitelikler aranır:
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Görevin gerektirdiği ahlak ve karakter niteliklerini taşımak,
c) Kamu haklarından yasaklı olmamak,
d) Taksirli suçlar hariç, ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affe-
dilmiş olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet, ihti-
las, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kul-
lanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı bir fiilden dolayı hapis cezasından hü-
kümlü bulunmamak, Bankalar Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve diğer mali yasa-
lara göre suç sayılan bir fiil dolayısıyla aleyhine verilmiş bir hüküm bulunma-
mak,
e) Devamlı olarak görev yapmasına engel olabilecek vücut veya akıl hastalığı
ve vücut sakatlığı ile özürlü bulunmamak,
f) Askerlikle ilişiği bulunmamak,
g) Siyasal Bilgiler, İktisat, Hukuk, işletme, İktisadi ve İdari Bilimler Fa-
külteleri veya konusu ile doğrudan ilgili ve en az dört yıl süreli eğitim veren
diğer yüksek öğrenim kurumlarından (bunların eşiti yabancı fakülte ve yüksek
okullardan) birini bitirmiş olmak,
h) Mali konularda, özellikle borsa, banka ve sermaye piyasası dallarında
fiilen en az 10 yıl çalışmış olmak,
ı) Daha önce bulunduğu iş ve görevlerde olumsuz sicil ve mütalaa almamış ol-
mak,
j) Haklı bir nedene dayanmaksızın mali gücünden fazla borçlu olmamak; diğer
bir kuruluşa mecburi hizmet yükümlülüğü bulunmamak veya bu yükümlülüğe ilişkin
borcunu ödemeyi kabul etmiş olmak,
k) Borsa genel kuruluna katılma hakkı bulunanlarla, Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanunu'nun 245 inci maddesinde belirlendiği biçimde kan veya sıhri hısımlığı ol-
mamak.
Borsa komiseri, özlük hakları bakımından SPK daire başkanı statüsündedir.
c) Borsa Komiser Yardımcıları:
Madde 66 - Komiserliğin iç hacminin gerektirmesi halinde borsaya, borsa ko-
miserinin teklifi üzerine SPK Karar Organı tarafından ençok iki komiser yardım-
cısı atanabilir.
Komiser yardımcıları, komiserin talimatı çerçevesinde çalışmak, komiserin
görevlendirmesi halinde onu borsa organları dahil temsil etmek ve görevlerinde
ona yardımcı olmakla yetkili ve yükümlüdür.
Komiser yardımcılarında borsa komiseri için 65 inci maddede öngörülen nite-
likler aranır. Ancak, komiser yardımcılığı için 7 yıllık mesleki tecrübe yeter-
lidir.
d) Komiserlik Personel Rejimi:
Madde 67 - Borsa komiserliği teşkilatında, kadrosuz personel çalıştırılamaz.
Komiserlik kadroları, iş hacmi gözönünde tutularak, komiserlik tarafından yürü-
tülen hizmetlerin gerektirdiği tüm görevler için sınıfı, unvanı, derecesi ve
sayısı gösterilerek SPK'ca belirlenir.
Komiserlik teşkilatında çalışan komiser dahil tüm personel için, SPK Perso-
nel Yönetmeliği uygulanır.
Komiser dahil komiserlik teşkilatında çalışan tüm personelin ücretleri ile
komiserlik teşkilatının diğer tüm giderleri, çalıştıkları borsa tarafından kar-
şılanır.
Borsa binasında komiser ve komiserlik personeli için yeterli ve uygun yer
tahsis edilmesi zorunludur.
II) Müeyyideler
1) Disiplin Cezaları:
Madde 68 - KHK'nin 18 inci maddesinde gösterilen disiplin cezalarının uygu-
lanmasını gerektiren fiil ve hareketler, ilgili borsa yönetmeliklerinde ayrıntı-
lı olarak gösterilir.
KHK'nin 18 inci maddesinde sayılan disiplin cezalarının çeşitleri aşağıda-
dır:
a) Uyarı; ilgiliye yükümlülük ve davranışlarında daha dikkatli ve itinalı
hareket etmesi gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
b) Kınama; ilgilinin yükümlülük ve davranışlarında kusurlu sayıldığının ya-
zı ile bildirilmesidir.
c) Para cezası; sorumluların kesin kararın tebellüğü tarihinden itibaren en
geç 5 işgünü içinde ödemeleri gereken meblağdır.
d) Borsa üyeliğinden geçici çıkarma; cezası kesinleşen borsa üyesi adına
borsada bir haftadan üç aya kadar, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak işlem
yapılamaması ve o üyeye ait tesilcilerin aynı süreyle borsaya sokulmamasıdır.
e) Borsa üyeliğinden sürekli çıkarma; borsa üyeliği veya üye temsilciliği
sıfatlarının bir daha kullanılmamak üzere geri alınmasıdır.
2) Disiplin ve Adli Kovuşturmaların Birlikte Yürümesi:
Madde 69 - Üye ve Üye temsilcileri hakkında adli veya cezai kovuşturmaya
başlanmış olması, aynı olaydan dolayı aynı kişi için disiplin kovuşturması ya-
pılmasını engellemez.
Üye ve üye temsilcilerinin, KHK'nin 19 uncu maddesi uyarınca hapis cezasına
çarptırılıp çarptırılmaması veya üyelerin genel hükümlere göre mahkum olup olma-
ması bunlar hakkında verilen disiplin cezasının uygulanmasını önlemez.
III) Borsaların Geçici Kapatılması
Madde 70 - Menkul kıymetler borsalarında, olağan dışı menfi gelişmelerin
meydana gelmesi halinde, borsanın üç güne kadar kapatılmasına borsa başkanı yet-
kilidir.
Borsalar yönetim kurulunun talebi üzerine SPK tarafından onbeş güne kadar;
SPK'nın talebi üzerine Bakan tarafından bir aya kadar; geçici olarak kapatıla-
bilir.
Borsaların bir aydan fazla süre ile geçici olarak kapatılmasına, Bakanlık'ın
teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Borsaların kapatılma nedenleri, kapatılma süreleri ve yeniden açılış tarih-
lerinin kamu oyuna duyurulmasına ilişkin esaslarla, borsada vukubulabilecek ani
ve anormal fiyat dalgalanmalarına müdahale edecek borsa personeli ve bu müdaha-
lenin esas ve usülleri ilgili borsa yönetmeliklerinde belirlenir.
Geçici Madde 1 - Bu Yönetmeliğin 20 nci maddesi uyarınca borsa yönetim kuru-
luna, genel kurulca her yıl bir üye seçilmesinin temini amacıyla borsanın ilk
yönetim kurulu üyeleri, aşağıdaki süreler için aday gösterilerek seçilirler:
- Yatırım ve kalkınma bankaları kontenjanı üyesi 4 yıl,
- Aracı Kurumlar kontenjanı üyesi 3 yıl,
- Bankalar kontenjanı üyesi 2 yıl,
- Borsa komisyoncuları kontenjanı üyesi 1 yıl,
Bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesi uyarınca genel kurul tarafından her yıl
bir denetçi seçilmesinin temini amacıyla ilk denetçilerden biri 1 yıl, diğeri
2 yıl için seçilir.
Geçici Madde 2 - Üyeliğe kabul edilecek borsa komisyoncuları için, yönetme-
liğin 8 inci maddesinde öngörülen nitelikler, aynı maddenin "C" bendinde belir-
tilen süre şartı gerçekleşinceye kadar aranmaz.
Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette bulunan İstanbul Menkul
Kıymetler ve Kambiyo Borsası'nda, 1447 sayılı Kanun uyarınca faaliyet gösteren-
ler ile bu borsaya kote edilmiş menkul kıymetlerin, KHK ve bu Yönetmelik hüküm-
lerine intibak ettirilmesine ilişkin esaslar, ilgili borsa yönetmeliğinde göste-
rilir.
IV) Yürütme ve Yürürlük
1) Yürütme:
Madde 71 - Bu Yönetmeliği Bakan yürütür.
2) Yürürlük:
Madde 72 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
----------------------------------------------------------------------------
2/10/1984 TARİH VE 84/8581 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI İLE
YÜRÜRLÜĞE KONULAN YÖNETMELİĞE EK VE DEĞİŞİKLİK
GETİREN YÖNETMELİKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ
GÖSTEREN ÇİZELGE
----------------------------------------------------------------------------
Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
----------------------------------------------------------------------------
Farklı Tarihte
Yürürlüğe Giren Yürürlüğe
Tarihi Numarası Maddeleri Giriş Tarihi
-----------------------------------------------------------------------------
3/2/1988 88/12600 - 9/3/1988
|
|
AVUKAT
|
|
|
|
PAZARBAŞI HUKUK BÜROSU
|
|
|
|
||